azzieg/edeklaracje-linux

e-Deklaracje pod Linuxem w 2022 roku

e-Deklaracje pod Linuxem w 2022 roku

Czy możliwe jest elektroniczne złożenie polskiego formularza podatkowego PIT bez użycia systemu Windows? W 2022 roku, po zamknięciu usługi e-Deklaracje Desktop? Bez użycia komercyjnego oprogramowania podatkowego typu e-pity albo ograniczeń usługi Twój e-PIT?

Tak! Możesz po prostu wypełnić udostępniony przez Ministerstwo Finansów formularz interaktywny i wysłać go elektronicznie, po czym pobrać Urzędowe Potwierdzenie Odbioru. Jak? Czytaj dalej!

Linux? A co z innymi systemami jak MacOS?

Możesz skorzystać z oprogramowania do wirtualizacji takiego jak VirtualBox. Pobierz dowolną dystrybucję Linuxa taką jak Ubuntu i zainstaluj ją. Dla oszczędności czasu i miejsca możesz pobrać minimalną wersję. Instalacja Ubuntu Minimal Desktop powinna w zupełności wystarczyć.

Linux? A co jest nie tak z Windowsem?

Windows to komercyjny system operacyjny który wymaga uiszczenia opłat licencyjnych. Wymaganie by podatnicy instalowali płatne oprogramowanie, a nawet jakiekolwiek komercyjne bądź zamknięte oprogramowanie, pokazuje że polska administracja i skarbówka nadal traktują obywateli i podatników z buta. Co prawda w wirtualnych maszynach można zainstalować edycje developerskie systemu Windows, ale mogą być one aktywne jedynie przez 90 dni.

W skrócie

• Zainstaluj Wine i Winetricks.
• Zainstaluj mspatcha.dll.
• Zainstaluj Wine Gecko.
• Zainstaluj czcionkę Segoe UI.
• Zainstaluj 32-bitowy Adobe Reader 11.0.08 (instalatorem dystrybucyjnym).
• Zainstaluj wtyczkę e-Deklaracje.
• Skonfiguruj locale.
• Pobierz interaktywne formularze.
• Wypełniaj, podpisuj, wysyłaj.

Ale to nie jest wolne oprogramowanie!

Niestety. Zarówno Adobe Reader jak i wtyczka e-Deklaracje są zamkniętym oprogramowaniem. Instalowanie zamkniętego oprogramowania dostarczonego przez kogolowiek wymaga znacznej dozy zaufania w stosunku do dostawcy tego oprogramowania. Szczególnie w przypadku administracji państwowej i skarbowej, ja takiego zaufania nie mam. Dlatego polecam instalację wyżej wymienionego oprogramowania w dedykowanej maszynie wirtualnej (patrz wyżej).

Wine i Winetricks

Zainstaluj Wine, oprogramowanie które pozwala uruchamiać oprogramowanie dla Windows pod Linuxem, oraz Winetricks, które pozwala z łatwością instalować niezbędne dodatki. Na przykład pod Ubuntu:

sudo apt install wine winetricks

Zgodnie z wymaganiami e-Deklaracji, potrzebujemy Adobe Readera w wersji 32-bitowej. Najlepiej będzie więc skonfigurować środowisko Wine w wersji 32-bitowej korzystając ze zmiennej środowiskowej WINEARCH. Jeśli korzystamy już ze środowiska 64-bitowego w standardowej lokalizacji (~/.wine), można użyć WINEPREFIX by wybrać inną lokalizację.

Zakładając że dopiero zaczynamy naszą przygodę z Wine:

WINEARCH=win32 winecfg

Po pojawieniu się okna konfiguracji można sobie poklikać ustawienia, albo od razu je zamknąć.

mspatcha.dll

Instalator potrzebuje biblioteki to łatania aplikacji. Na szczęście możemy ją łatwo zainstalować przy pomocy Winetricks:

winetricks mspatcha

Po dłuższej chwili odpowiednia biblioteka powinna zostać zainstalowana.

Wine Gecko

Do wyświetlania treści HTML potrzebny jest Wine Gecko. Po pobraniu właściwego instalatora MSI możemy go uruchomić:

wine msiexec /i wine-gecko-2.47.1-x86.msi

Instalator nie wyświetla żadnego okna, po prostu instaluje odpowiednie pliki.

Segoe UI

Sam Adobe Reader potrzebuje czcionki o nazwie Segoe UI. Nie jest ona oficjalnie dostępna, ale można odnaleźć odpowiednie pliki segoeui*.ttf i segui*.ttf w zasobach Internetu. Po pobraniu plików należy umieścić je w katalogu ~/.fonts:

wget https://github.com/mrbvrz/segoe-ui-linux/archive/refs/heads/master.zip -O segoe.zip
unzip -j segoe.zip '*.ttf' -d ~/.fonts

Adobe Reader

Pierwsza przeszkoda w instalacji Adobe Readera (od czasu do czasu zwanego też Acrobat Readerem) polega na tym, że instalator sieciowy nie działa dobrze z Wine. Aby temu zaradzić, trzeba pobrać instalator klasyczny, zwany przez Adobe "biznesowym" (czy też "enterprise"). Jak zwał tak zwał, grunt że można taki instalator pobrać z dedykowanej strony, albo serwera FTP Adobe.

Najnowsza wersja Adobe Readera to DC. Niestety, wersja ta wydaje się być przeładowana niepotrzebną funkcjonalnością i podczas moich prób nie działała stabilnie z wtyczką e-Deklaracje. Dlatego też polecam wersję 11 (XI), ostatnią dostępną dla Windows XP i wciąż dostępną na stronach producenta. Niestety, polska wersja nie doczekała się aktualizacji poza 11.0, która to wersja też nie działała w moim przypadku. Na szczęście angielska wersja 11.0.08 sprawuje się wyśmienicie.

Po pobraniu możemy uruchomić instalator w Wine:

wine AdbeRdr11008_en_US.exe

Jeśli wszystko zrobiliśmy prawidłowo, to instalator będzie chciał umieścić Adobe Readera w C:\Program Files (wersja 32-bitowa) a nie C:\Program Files (x86) (wersja 64-bitowa). W innym przypadku patrz wyżej.

Najlepiej od razu wyłączyć automatyczne aktualizacje odpowiednią opcją przy instalacji i jeśli nie zapomnieliśmy zainstalować mspatcha.dll, to instalacja powinna się zakończyć sukcesem. Jeśli zapomnieliśmy, to patrz wyżej

Przy pierwszym uruchomieniu Adobe Reader będzie narzekał, że nie może działać w trybie chronionym (protected mode). Nie stanowi to większego problemu, można zaznaczyć opcję by wyłączyć tryb chroniony na zawsze. Przy pierwszym uruchomieniu będzie też konieczne zaakceptowanie licencji. W przypadku nie zainstalowania Wine Gecko treść licencji może być niewidoczna, patrz wyżej.

Jeśli treść w prawej kolumnie jest nieczytelna, to znaczy że czcionka Segoe UI nie została prawidłowo zainstalowana, patrz wyżej.

Wtyczka e-Deklaracje

Ze strony Ministerstwa Finansów można pobrać wytyczkę (plug-in) do Adobe Readera, służącą do podpisywania i przesyłania danych XML z interaktywnych formularzy PDF. Po pobraniu instalatora (pliku MSI) wtyczki, możemy zainstalować ją przy użyciu Wine:

wine msiexec /i e-deklaracje-wtyczka_v9-0-0.msi

Po uruchomieniu instalatora możemy zainstalować wtyczkę zarówno dla Adobe Readera jak i Adobe Acrobata (ustawienie domyślne), bądź w naszym przypadku wybrać tylko Adobe Readera.

Locale

Jeśli uruchomimy Adobe Readera przy pomocy utworzonego na pulpicie skrótu, a ustawienia regionalne (locale) nie są właściwe, przetwarzanie danych z formularza może być nieprawidłowe. W szczególności, utworzony na podstawie danych z formularza plik XML może być pozbawiony polskich znaków.

Jeśli polskie ustawienia regionalne nie zostały zainstalowane:

sudo apt install language-pack-pl

Jeśli normalne ustawienia regionalne są inne niż polskie, można je zmienić uruchamiając Adobe Readera:

LC_ALL=pl_PL.UTF-8 wine ".wine/drive_c/Program Files/Adobe/Reader 11.0/Reader/AcroRd32.exe"

Interaktywne formularze

Interaktywne formularze PDF można pobrać ze stron Ministerstwa Finansów. Po pobraniu można je otworzyć w Adobe Readerze. Jeśli wtyczka e-Deklaracje została prawidłowo zainstalowana (patrz wyżej), to po otwarciu formularza w prawej kolumnie rozszerzeń (Extended) powinna się pojawić sekcja E-Deklaracje.

Wypełnianie i wysyłanie

Jeśli wszystkie kroki zostały wykonane prawidłowo, to w tym momencie powinno być możliwe wypełnienie formularza, pobranie z niego danych XML (warto sprawdzić czy są poprawne, w szczególności czy zawierają polskie znaki, jeśli nie to patrz wyżej), po czym podpisanie ich danymi autoryzacyjnymi, wysłanie, oraz pobranie urzędowego potwierdzenia odbioru (UPO).

Warto wiedzieć, że jeśli mamy numer referencyjny wysłanego dokumentu (32-znakowy hex), to możemy go zaimportować z pliku o następującym formacie:

2022-03-04 - 11:22:33, 0123456789abcdef0123456789abcdef

Data i czas określają moment wysłania dokumentu i zdaje się nie mają większego znaczenia.